अमेरिकाले सुरु गर्यो नयाँ भन्सार शुल्क, शुक्रबारदेखि लागू
काठमाडौं– अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प बुधबार व्यापक नयाँ भन्सार महसुलहरू घोषणा गरेका छन् । ‘मुक्ति दिवस’ नाम दिंदै ट्रम्पले घोषणा गरेका नयाँ भन्सार महसुलहरूले विश्वव्यापी व्यापार युद्ध निम्त्याउन सक्ने भन्दै विश्वव्यापी बहस सुरु भएको छ ।
ट्रम्पले बुधबार भारतमाथि २६ प्रतिशत ‘जस्तालाई तस्तै भन्सार महसुल’ (रेसिप्रोकल भन्सार महसुल) लगाउने घोषणा गरे ।
अमेरिकाले चीनमाथि ३४ प्रतिशत, युरोपियन युनियनमाथि २० प्रतिशत, दक्षिण कोरियामाथि २५ प्रतिशत, जापानमाथि २४ प्रतिशत, भियतनाममाथि ४६ प्रतिशत र ताइवानमाथि ३२ प्रतिशत भन्सार महसुल लगाएको छ । नेपालका लागि नयाँ भन्सार दर १० प्रतिशत लगाइएको छ ।
अमेरिकाले करिब ६० देशमाथि उनीहरूले अमेरिकी उत्पादनहरूमाथि लगाएको भन्सार महसुलको आधा दर बराबर भन्सार महसुल लगाउनेछ। ट्रम्पका अनुसार अमेरिकामा आयात हुने सबै सामानमाथि १० प्रतिशत आधारभूत भन्सार महसुल लागू हुनेछ। ह्वाइट हाउसका अधिकारीहरूका अनुसार, आधारभूत भन्सार शुल्क अप्रिल ५ को राति १२ः०१ बजेबाट लागू हुनेछ, जबकि ‘जस्तालाई तस्तै भन्सार महसुल’ अप्रिल ९ को राति १२ः०१ बजेबाट लागू हुनेछ।
ट्रम्पले भारतमाथि लगाएको करबारे प्रतिक्रिया दिंदै भने, ‘भारत अत्यधिक कठोर छ। मोदी मेरा राम्रा साथी हुन्, तर उनले अमेरिकासँग सही व्यवहार गरिरहेका छैनन्।’ ट्रम्पका अनुसार भारतले अमेरिकामाथि ५२ प्रतिशतसम्म भन्सार महसुल लगाउँछ, त्यसैले अमेरिका भारतमाथि २६ प्रतिशत भन्सार महसुल लगाउनेछ।
उनले भने, ‘मैले पूर्ण रूपमा समान भन्सार महसुल लगाउन सक्थेँ, तर धेरै देशहरूका लागि यो कठिन हुन सक्छ, त्यसैले हामी यस्तो गर्न चाहँदैनौँ।’
ट्रम्पको सम्बोधनका ६ मुख्य बुँदा
१. अटो क्षेत्रमा २५ प्रतिशत भन्सार महसुल ः अमेरिका अब विदेशी बनावटका गाडीहरूमाथि २५ प्रतिशत भन्सार महसुल लगाउनेछ। यसअघि अमेरिका अन्य देशहरूबाट आयात हुने मोटरसाइकलमा मात्र २.४ प्रतिशत भन्सार महसुल लिन्थ्यो, जबकि भारतले ६० प्रतिशत, भियतनामले ७० प्रतिशत र अन्य देशहरूले अझ बढी भन्सार महसुल लगाएका छन्।
ट्रम्पले नयाँ भन्सार महसुल दर सार्वजनिक गर्दै भने, ‘५० वर्षसम्म अमेरिकालाई ठगिएको छ, तर आजबाट यो समाप्त हुँदैछ।’
२. अमेरिका सबैभन्दा धनी देश बन्छ ः ट्रम्पले नयाँ भन्सार महसुल दर सार्वजनिक समारोहमा यो निर्णयले अमेरिकालाई फाइदा हुने बताए । ‘अब अमेरिका संसारको कुनै पनि देशभन्दा धनी हुनेछ। आज हामी अमेरिकी कामदारहरूको पक्षमा उभिएका छौँ। अन्ततः हामी ‘अमेरिका फस्र्ट’ नीति लागू गर्दैछौँ,’ उनले भने ।
३. भन्सार महसुलबाट बच्न अमेरिका मै उत्पादन गर्नुपर्ने ः अब अमेरिका भन्सार महसुलको मामलामा बराबरीको जवाफ दिने ट्रम्पले बताए । ‘जुन देशहरूले अमेरिकी बजारसम्म पहुँच चाहन्छन्, तिनीहरूले यसको मूल्य चुकाउनुपर्नेछ’ उनले भने, ‘जो कोही भन्सार महसुलबाट छुट चाहन्छ, उसले अमेरिका मै उत्पादन गर्नुपर्नेछ।’
४. रोजगारी र उद्योगहरू अमेरिका फर्किनेछन् ः ट्रम्पका अनुसार धेरै देशहरूले अमेरिकी बजारको फाइदा उठाएर आफूलाई समृद्ध बनाए, तर अमेरिकी सामानका लागि आफ्ना बजार बन्द गरे। ‘अब अमेरिका पनि आफ्नै फाइदाबारे सोच्नेछ। रोजगारी र उद्योगहरू अमेरिका फर्कनेछन्,’ उनले भने ।
५. क्यानाडाको डेरी भन्सार महसुल अन्यायपूर्ण ः क्यानाडाले डेरी उत्पादनहरूमा अत्यधिक भन्सार महसुल लगाएको ट्रम्पले गुनासो गरे ।’यो अमेरिकी किसानहरूका लागि अन्यायपूर्ण छ,’ उनले भने ।
उनले अगाडि थपे, ‘अमेरिका क्यानाडा र मेक्सिको जस्ता देशहरूलाई आफ्ना उद्योग जोगाउन अनुदान दिंदै आएको छ। अब हामी आफ्ना किसान र पशुपालकहरूको हकका लागि उभिनेछौँ।’
६. अमेरिकी आर्थिक स्वतन्त्रताको दिन ः ट्रम्पले नयाँ भन्सार महसुल घोषणा भएको दिनलाई अमेरिकाको मुक्ति दिवसको रूपमा चित्रित गरे ।
‘आजको दिन अमेरिका आर्थिक रूपमा स्वतन्त्र हुने दिन हो। हामी ‘जस्तालाई तस्तै भन्सार महसुल’ घोषणा गर्दैछौँ, जसअनुसार कुनै देशले अमेरिकामाथि जति शुल्क लगाउँछ, अमेरिका पनि उसैमाथि त्यति नै शुल्क लगाउनेछ ।’
वाल स्ट्रिट बजारहरू बन्द भएपछि ट्रम्पले अपराह्न ४ बजे (२००० जिएमटी) मा ह्वाइट हाउसको रोज गार्डेनमा क्याबिनेट सदस्यहरूको साथमा उपायहरू घोषणा गरेका हुन् । उनले ती उपायले अमेरिकालाई ‘ठगिनबाट’ रोक्ने र अमेरिकी उद्योगको नयाँ ‘सुनौलो युग’ ल्याउने बताए ।
बुधबार बिहानै ट्रम्पले आफ्नो ट्रुथ सोशल नेटवर्कमा ठूला अक्षरमा एक पङ्क्ति लेखेका थिए, ‘अमेरिकामा यो मुक्ति दिवस हो !’
रिपब्लिकन अर्बपति ट्रम्पले भन्सार महसुल सुधारमा रुचि राख्दै आएका छन् । उनले यो मित्र र शत्रु दुवैसँगको अमेरिकाको व्यापारिक असन्तुलनहरूको समाधान गर्ने सर्वोत्तम उपायका रूपमा अगाडि सार्दै आएका हुन् ।
आलोचकहरूका अनुसार आयातकर्ताहरूले लागत हस्तान्तरण गर्दा अमेरिकी उपभोक्ताहरूले मात्र यसको भार वहन गर्ने नभई यसले स्वदेश र विदेशमा हानिकारक मन्दीको जोखिम बढाउन सक्छ ।
ट्रम्पको घोषणाअघि विश्व बजारहरू धेरै दिनदेखि अस्थिर रहेका छन् भने निशानामा पर्नसक्ने देशहरूले प्रतिकारात्मक उपायहरू तयार गरेको भए पनि वार्ताका लागि आह्वान गरेका छन् ।
प्रतिरोधको चेतावनी
युरोपेली सङ्घ (इयु) र क्यानाडा लगायतका प्रमुख अर्थतन्त्रहरूले प्रतिशोध लिने प्रतिज्ञा गरेका छन् ।
‘क्यानाडाका लागि लड्नका लागि हामीले लिएका उपायहरूका सन्दर्भमा हामी धेरै सावधानी अपनाउनेछौँ’, क्यानाडाका प्रधानमन्त्री मार्क कार्नीले मङ्गलबार भने ।
इयुले मङ्गलबार वार्ताद्वारा समाधान निकाल्ने आशा राखेको तर प्रतिशोध लिन ‘सबै उपकरणहरू टेबलमा छन्’ भनेको छ । इयुलाई ट्रम्पले संयुक्त राज्य अमेरिकालाई ‘ठग्ने’ प्रयास गरेको आरोप लगाएका छन् ।
बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरले ट्रम्पसँग बेलायत–अमेरिका व्यापार सम्झौतातर्फ ‘उत्पादक वार्ताहरू’ बारे कुरा गरे । भियतनामले मङ्गलबार ट्रम्पलाई खुसी पार्न विभिन्न वस्तुमा भन्सार महसुल घटाउने बताएको छ ।
यसैबीच अन्य प्रमुख निर्यातकर्ताहरू वासिङ्टनको प्रतिरोध गर्न गठबन्धन निर्माण गर्न प्रयासरत छन् । चीन, जापान र दक्षिण कोरियाले मुक्त व्यापार सम्झौतामा वार्तालाई गति दिएका छन् ।
मेक्सिकोले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदारसँगको तनावलाई उद्धृत गर्दै मङ्गलबार सन् २०२५ को वृद्धिको पूर्वानुमानलाई घटाएको छ ।
ईयूले अप्रिलसम्म जवाफ दिने
युरोपेली सङ्घ (इयु) ले संयुक्त राज्य अमेरिकाद्वारा बुधबार घोषणा गरिने नयाँ भन्सार महसुलको जवाफ ‘अप्रिल महिनाको अन्त्यभित्र’ दिने फ्रान्सेली सरकारका प्रवक्ताले मन्त्रिपरिषद्को बैठकपछि बताएकी छन् ।
‘त्यहाँ दुईवटा जवाफहरू हुनेछन् । पहिलो, अप्रिलको मध्यमा हुनेछ, त्यो स्टिल र एल्युमिनियममा पहिले नै निर्णय गरिएको भन्सार महसुलको प्रतिक्रिया हो’, सरकारी प्रवक्ता सोफी प्रिमासले भनिन्, ‘त्यसपछि क्षेत्र–क्षेत्र अनुसार विस्तृत अध्ययन हुनेछ र अप्रिलको अन्त्यअघि समन्वित, एकताबद्ध र बलियो तरिकाले युरोपेली निर्णय घोषणा गरिनेछ ।’
फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले बुधबार अपराह्न युरोपेली आयोगका प्रमुख उर्सुला भन डेर लेयनसँग कुरा गर्ने प्रिमासले बताइन्।
‘जब व्यापार नीतिको कुरा आउँछ फ्रान्स युरोपेली सङ्घको तर्फबाट बोल्दैन । हामी बोल्छौँ’, आयोगका व्यापार प्रवक्ता ओलोफ गिलले ब्रसेल्समा पत्रकारहरूलाई भने ।
–एजेन्सीहरूको सहयोगमा