बिजय बरालले थामेको ‘पूर्ण बहादुरको सारङ्गी’ मा महिलाकाे कथा कमजोर

काठमाडौं–सन्तानको उज्ज्वल भविष्यका लागि आफ्नो चोट र व्यथा लुकाएर अभिभावकले गरेको संघर्षको कथा हो पूर्ण बहादुरको सारङ्गी । सरोज पौडेलको कथा र निर्देशन रहेको चलचित्रको पटकथा महेश दवाडीले गरेका छन् । आफ्ना सन्तान आफु जस्तै भएको मन पर्छ, आफुले अंगालेको पेशा नै अगालेको मन पर्छ वा सन्तानलाई डाक्टर इन्जिनियर नै बनाउनु पर्छ ? शुरुवातमा यी दुई विचारको द्वन्द्व चलचित्रमा देखिएको छ ।

जीवन संघर्षको बाटोमा परम्परागत पेशाले जीवन धान्न गाह्रो देखिएपछि परिवर्तन जरुरी ठानेकी फिल्मकी पात्र बाटुलीले जसरी पनि सन्तानलाई बाबुको पेशा अंगालेर हिड्न नदिने अड्डि लिएपछिको परिणाम सन्तान डाक्टर बन्न सफल त हुन्छ तर परिवर्तनकारी तिनै महिलालाई अर्कासँग पोइल गएको देखाएर भुमिका विहिन बनाउनु चलचित्रको नकारात्मक पक्ष बनेको छ ।

चलचित्रले जातिगत विभेद त भन्न खोजेको छ तर आफै समाज परिवर्तनमा महिलाको भुमिकालाई तिरस्कृत गरेर माथि उठ्न सकेको छैन । त्यसैले महिला मैत्री छैन भन्दा अनुचित हुँदैन । रोधीमा हारेर आएकी जन्म घरसँग विद्रोह गरेकि महिला हुन महिला पात्र बाटुली । परिवारले भागी भनेर कुशको चिता बनाएर दाहसंस्कार गरे भन्ने सुनेपछि विचलित बाटुलीको विद्रोह घरमा पनि कायम हुन्छ । ‘छोरालाई पनि आफुजस्तै माग्ने बनाउने भयो, मलाई यो भुमरीबाट निकाल्ने मन छ हर्के’ भनेर मनको व्यथा पोखेकी बाटुली हर्केको जालमा फसेपछि निकाल्ने प्रयास नगर्नु फिल्मको कथा पक्ष कमजोर हुनु हो ।

समाज परिवर्तनको संवाहक मानिन्थ्यो गाइने समुदाय । गाउँ गाउँमा गएर शोषण, उत्पीडनको गीत गाउँदै जनता जागरुक गराएको तथ्य र इतिहास पनि छैन चलचित्रमा । उल्टै समाज परिवर्तनका लागि निरकुंश राजतन्त्रको विरुद्धमा लागेका शिक्षकहरुले आन्दोलनमा महिला सहभागिता नगराउनु, आन्दोलनलाई सहयोग गर्नुपर्यो भनेर भन्दा ‘हामी क्रान्ति गर्न जन्मेका होइनौ’ भन्ने शैलीको जवाफले चलचित्रले प्रजातन्त्र र स्वतन्त्रताका लागि गरिएको विद्रोह, भुमिगत आन्दोलनलाई समेत समर्थन गरेको छैन । बरु विद्यालयमा ‘श्रीमान गम्भिर नेपाली प्रचण्ड प्रतापी भूपति’ गान पुरा गाएर देखाउन खोजेको छ जुन जरुरी नै थिएन ।

रोधी खेल्दै माइती घरमा विद्रोह गरेर गाइनेसँग भागेर आएकी छोरी जब आमा बन्छे तब उसको रहर छोरालाई पढाउने हुन्छ । गाइने पेशामै रमाइरहेको श्रीमानको कमाइले जति दुःख गर्दा पनि भरपेट खान र लाउन नपुग्ने र आफ्नो तिलहरी लाउने सानो इच्छा पनि पुरा नहुने बुझेकी बाटुलीले कुनै पनि हालतमा छोरालाई सारङ्गी रेट्ने नबनाउने उदघोष गरिरहन्छे । तर हजुरबुबा र बाबु पुर्णबहादुर परिवारको पेशा धान्ने चाहिन्छ भन्दै उसलाई गाइने नै बनाउने भनिरहन्छन ।

समाजको अवहेलना र खासगरि बाटुलीकै विद्रोहले नै पुूर्णबहादुरले छोरा पढाउन थालेको भएपनि त्यसको श्रेय बाबु एक्लैले लिन खोजिरहनु र छोराले ‘आमा कहाँ होलिन’ भनिरहँदा छोराको दिमागमा नेगेटिभ धारणा विकास गर्नु पनि चलचित्रको राम्रो पक्ष मानिँदैन ।

यति हुँदा हुँदैपनि गन्धर्व समुदायको पेसा, पेसाको पुस्तान्तरण, समाजले हेर्ने दृष्टिकोण, छोराछोरीको पढाइलेखा र जीविकोपार्जनको कथालाई चलचित्रमा सिगो विजय बरालको काँधले भरथेग गरेको छ । पुर्णबहादुरको रुपमा बिजय बरालसँगै बाटुली बनेकी अन्जना बराइली, मुकुन भुसाल, बुद्धि तामाङ र प्रकाश सपुतको वरिपरि चलचित्र घुमको छ ।

पुर्ण बहादुरको सारङ्गीको सबैभन्दा सबल पक्ष बिजय बरालकै अभिनय हो । चलचित्रको नायक बनेका बिजय बरालको अभिनय कलालाई सबैले सम्मान गरेका छन । यो चलचित्रबाट उनले थिएटर कलाको सम्मान झन बढाएका छन । उनले अभियन गरेका २० औं चलचित्र भन्दा फरक र खारिएको अभिनय गरेर सिंगो चलचित्रको भारी बोकेर सफल अवतरण गराएका पनि छन ।

पुर्ण बहादुर पछि चलचित्रको मुख्य भुमिकामा रहेका मुकुन पनि सफल बनेका छन चलचित्रको भुमिकामा । सुरु देखि अन्तिमसम्मै भुमिकामा रहेका मुकुनको युवा देखि वृद्धसम्मकै अभिनयलाई राम्रो भन्न सकिन्छ ।

बुद्धि तामाङ र प्रकाश सपुतको अभिनय चलचित्रमा औषत नै छ । पुर्णबहादुरको साथीका रुपमा रहेका बुद्धिले चलचित्रमा फरक रुप दिन खोजेका छन् ।

बाबु वितेको थाहा पाएपछि डाक्टर बनेर आएका प्रकाश सपुतको जबरजस्त रुवाईले दर्शकको भावना जित्न खोजेपनि कमसल अभिनय र वातावरणले सहजै सफल हुँदैनन ।

चलचित्रमा पाश्र्च संगीत कमजोर रुपमा रहेको छ । यति हुँदा हुँदै पनि काँधेकुरी गीतको धुन र गीतले सबैको मन जीतेको छ । गीत उत्कृष्ट छ ।

केही पात्रको भुमिका र घटनाहरुले चलचित्रलाई कमजोर बनाएको छ । कथा वस्तुमा उभिएका पात्रहरु मध्ये बाटुलीलाई अलपत्र पारेर उसको महत्वपूर्ण भूमिकाको अवमुल्यन गर्नु । क्रान्तिमा लागेका हेडसरले विद्यार्थीले लगाएर फालेका पुराना लुुगा गरिबले लाउँदा पनि फुकाल्न लाउनु जस्ता कमजोर विषयवस्तुमा निर्देशक फेल खाएका छन ।

एसएलसी छात्रवृत्तिमा पढेको गाइनेको छोरो शहरमा बसेर आइएसी पढेर डाक्टर पढिन्जेलको उसको चेतना स्तर, उसको घरप्रतिको दायित्व र जिम्मेवारीमा फेल बनाएर प्रकाश सपुतको कमजोर प्रस्तुती दिएको छ चलचित्रले ।

गाउँ समाजको परिवार र व्यक्तिप्रतिको जिम्मेवारी बोध नगराएकोले समाज अध्यननमा चुकेको जस्तो देखिन्छ चलचित्र । पुर्णबहादुरको स्वरै जानेगरि गरिएको आक्रमण र त्यसभन्दा पछिल्ला घटना क्रममा कथावस्तु अपत्यारिलो छ । पुर्णबहादुरको आवाज गुमेपछि पटक पटक छोरासँग फोन उठाएर गफ नगर्दा पढाइमा एकमुष्ट पैसा तिरिदिने पसलेको जिम्मेवारी होस वा बाबु मरेपछि सहरमा भएको छोरालाई खबरै नगरी लास जलाउने र महिनौ वित्दा पनि खबर नगरिदिने समाजबारे कमजोर प्रस्तुती छ । समाजलाई नै जिम्मेवारीवोधबाट पन्छाएर कथा सबल बन्न सकेको छैन ।

समग्रमा चलचित्रले इतिहास र परम्परा पनि गतिलो गरि भन्न सकेको छैन न चलचित्रमा देखाइएको परिवेश अहिले मेल खान्छन जसले समाजले केही सिक्छ सकुन । तर पनि पुर्णबहादुरको दुःख हेर्दै दर्शकले समय भने कटाउँछन त्यहि हो चलचित्रले जितेको पक्ष । तसर्थ यस चलचित्रमा बिजय बराल उच्चतम अंक हासिल गर्न सफल भएपनि औषत अंकमा चलचित्र रहेको छ ।